ตำนานเทพแห่งดวงจันทร์ ในทางวิทยาศาสตร์ ดวงจันทร์มีผลต่อน้ำขึ้นน้ำลง ส่วนในทางโหราศาสตร์นั้น ดวงจันทร์จะเกี่ยวข้องกับลักษณะความเป็นผู้หญิง พลังงานลึกลับ การตื่นรู้ การรับพลังจากธรรมชาติ เซ้นส์สัมผัสต่าง ๆ รวมถึงมีอิทธิพลต่ออารมณ์ของคน
ในหลาย ๆ ประเทศก็มี เทศกาลไหว้พระจันทร์ เช่น จีน, ฮ่องกง, ไต้หวัน, สิงคโปร์ และเวียดนาม เพื่อฉลองการเก็บเกี่ยวพืชผลกลางฤดู นอกจากเทศกาลไหว้พระจันทร์แล้ว ก็ยังมีความเชื่อเกี่ยวกับเทพแห่งดวงจันทร์ กระจายอยู่ทั่วโลกอีกด้วย มาดูตำนานเกี่ยวกับเทพแห่งดวงจันทร์ของแต่ละประเทศกันดีกว่า
ตำนานเทพแห่งดวงจันทร์ เทพแห่งดวงจันทร์ของไทย ประเทศทั่วโลก
ตำนานเทพแห่งดวงจันทร์ ความเชื่อของคนไทย ได้รับอิทธิพลมาจากฝั่งอินเดีย จันทรเทพบุตร เป็นเทวดานพเคราะห์องค์หนึ่ง ที่ถูกสร้างขึ้นโดย พระอิศวร เกิดจากการนำนางอัปสร 14 องค์ บดเป็นผง ห่อผ้าสีขาวนวล ประพรมด้วยน้ำอมฤต แล้วเสกได้เป็นพระจันทร์ เพราะว่าห่อด้วยผ้าสีขาวนวล
จันทรเทพบุตรจึงมีพระวรกายสีขาวนวล ทรงอาชาเป็นพาหนะ ทิศประจำ คือ ทิศตะวันออก ตามคติไทยจันทรเทพบุตร มี 2 กร ทรงดอกบัวและพระขรรค์เป็นอาวุธ สวมมงกุฎน้ำเต้า สวมอาภรณ์สีขาว ทรงเครื่องประดับด้วยเงินและไข่มุก
ทรงม้าเป็นพาหนะ จะสังเกตได้ว่า จันทรเทพบุตร ถึงจะเป็นเทพเพศชาย แต่จะมีลักษณะที่เป็นเฟมินีน หรือมีสัญลักษณ์ของเพศหญิง เช่น สร้างมาจากนางอัปสร สีผิวขาวนวล รูปร่างอรชร ทรงเครื่องประดับอย่างไข่มุก และถือดอกบัว
ซึ่งความเป็นเฟมินีน ก็ถือว่าเป็นจุดเด่นของดวงจันทร์นั่นเอง นอกจากความเชื่อเกี่ยวกับจันทรเทพบุตรแล้ว ก็ยังมีความเชื่อที่ได้รับอิทธิพลมาจากจีน อย่างเทพีฉางเอ๋อ เทพแห่งดวงจันทร์ ที่เป็นตำนานของวันไหว้พระจันทร์อีกด้วย
เทพแห่งดวงจันทร์ของญี่ปุ่น – สึคุโยมิ
เทพแห่งดวงจันทร์ของญี่ปุ่น ตามความเชื่อของศาสนาชินโต ชื่อว่าสึคุโยมิ หรือ สึคุโยมิ โนะ มิโคโตะ ซึ่งคำว่า “สึคุ” ก็คือคำเดียวกับคำว่า “เดือน” นั่นเอง ตำนานของสึคุโยมินี้ เชื่อว่ามีต้นกำเนิดมาจากอิซานางิ พระเจ้าผู้สร้างดินแดน
ได้ขึ้นจากนรกภูมิมาชำระบาปที่แม่น้ำ และได้เกิดขึ้นเป็น “ อามาเทราสึ ” เทพีดวงอาทิตย์ เกิดจากตาข้างซ้าย “ซีคุโยมิ” เทพแห่งดวงจันทร์ เกิดจากตาข้างขวา “ชูชาโนโอะ” เทพแห่งพายุและท้องทะเล เกิดขึ้นจากจมูกของอิซานางิ
ซึ่งตามตำนานก็เล่าว่าสึคุโยมิ แต่งงานกับอามาเทราสึ เทพีแห่งดวงอาทิตย์ (บางตำนานก็ว่าทั้งสองเป็นพี่น้องกัน) มีอยู่วันหนึ่งที่ อุเคะ โมจิ เทพีแห่งอาหารได้จัดงานเลี้ยงขึ้น และเชิญอามาเทราสึ เทพีแห่งดวงอาทิตย์ไปร่วมงาน
แต่อามาเทราสึได้ส่งสึคุโยมิผู้เป็นสามีไปแทน สึคุโยมิได้ไปร่วมงาน และเห็นเทพีแห่งอาหาร จัดอาหารในงานเลี้ยงด้วยชิ้นส่วนร่างกายของเธอ ทำให้สึคุโยมิรู้สึกขยะแขยง และโกรธมาก จึงฆ่าอุเคะ โมจิทิ้ง พอฝ่ายอามาเทราสึที่เป็นภรรยารู้ข่าว
ก็โกรธมาก ๆ และไล่ตามสามี แต่ก็ไม่สามารถตามจับได้ เหมือนกับเป็นคำสาป และการที่อามาเทราสึ เทพีแห่งดวงอาทิตย์ และสึคุโยมิ เทพแห่งพระจันทร์วิ่งไล่จับกันนั้น ก็ทำให้เกิดกลางวันและกลางคืนจบจนทุกวันนี้นั่นเอง
เทพแห่งดวงจันทร์ของจีน – ฉางเอ๋อ, เย่วโหลว
ตำนานเทพแห่งดวงจันทร์ เทพแห่งดวงจันทร์ ของจีนนั้นมีความเชื่อที่มีหลากหลายตำนานมาก ๆ ตำนานที่เป็นที่มาของวันไหว้พระจันทร์ จะเกี่ยวกับแม่นางฉางเอ๋อ ที่เป็นเทพีผู้หญิง เชื่อว่าเป็นเทพที่ประทานความอุดมสมบูรณ์ให้แก่ผู้คน และมีรูปลักษณ์ที่งดงาม วันไหว้พระจันทร์จะตรงกับวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 8 ตามปฏิทินจีน
ตำนานของฉางเอ๋อมีหลากหลายตำนาน บ้างก็ว่าฉางเอ๋อขโมยกินยาอายุวัฒนะและเหาะขึ้นไปอยู่บนพระจันทร์คนเดียว เพราะคนรักของเธอเป็นคนไม่ดี แต่อีกตำนาน ก็เล่าว่าฉางเอ๋อเป็นคนธรรมดา แม่ถูกเสือกัดตาย และในยุคที่มีพระอาทิตย์ 10 ดวง ทำให้น้ำแล้ง
พ่อของฉางเอ๋อต้องสละน้ำกินที่มีอยู่น้อยนิดให้แก่ฉางเอ๋อ และตัวเองต้องขาดน้ำจนตาย เมื่อ เง็กเซียนฮ่องเต้บนสวรรค์ ได้ข่าวเกี่ยวกับอาเพศนี้ จึงให้โฮ้วอี้ลงมาที่โลกมนุษย์และใช้ธนูวิเศษยิงพระอาทิตย์ตกไป 9 ดวง ทำให้โลกเย็นลง และเกิดฝนตก อยู่มาวันหนึ่ง
โฮ้วอี้ก็ได้เจอกับฉางเอ๋อวัยสาวสะพรั่ง และทั้งสองก็ตกหลุมรักกันและกัน ได้แต่งงานกัน จนกระทั่งเง็กเซียนฮ่องเต้เรียกตัว โฮ้วอี้ กลับสวรรค์ แต่โฮ้วอี้ไม่ยอมกลับ และได้ไปเข้าเฝ้าเจ้าแม่ซีหวางหมู่ ที่เขาหุ่นหลุ่น จนได้ยาอายุวัฒนะมา
โดยยาอยุวัฒนะต้องแบ่งกันกินในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 8 เท่านั้น แต่ถ้ากินคนเดียวหมด จะทำให้ลอยขึ้นสู่สวรรค์ โฮวอี้มีฝีมือทางด้านธนูจึงมีลูกศิษย์มากมาย และมีลูกศิษย์อยู่คนหนึ่ง ที่ชื่อว่าเผิงเหมิง เป็นศิษย์ที่มีจิตใจชั่วร้าย เขาอยากได้ยาอายุวัฒนะนั้น
จึงหลอกให้โฮวอี้ไปนอกเมือง และบังคับเอายาอายุวัฒนะจาก แม่นางฉางเอ๋อ แต่แม่นางฉางเอ๋อไม่ให้ และตัดสินใจดื่มยาอายุวัฒนะนั้นทั้งหมดคนเดียว ทำให้ฉางเอ๋อลอยขึ้นไปบนสวรรค์และไปพักอยู่บนดวงจันทร์ที่สามารถมองดูโลกมนุษย์ได้นั่นเอง
จากนั้นมา ผู้คนจึงบูชาพระจันทร์ เพื่อรำลึกถึงแม่นางฉางเอ๋อ และเป็นที่มาว่าทำไมต้องบูชาพระจันทร์ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 8 ส่วนเย่วโหลว หรือเทพจันทรา เป็นความเชื่อของลัทธิเต๋า เป็นเทพแห่งด้ายแดงหรือเทพแห่งบุพเพสันนิวาสที่มีคนธรรมดาไปพบท่านครั้งแรกใต้แสงจันทร์ จึงถูกเรียกว่าเทพจันทรา หรือผู้เฒ่าจันทรานั่นเอง